Plan U - 113

Vanaf 1960 bestelde NS nieuwe dieseltreinen om de oude Dieseldrieën en Dieselvijfen te vervangen. NS bestelde 42 treinstellen met moderne technieken. Modern aan dit treinstel waren een rondere neus, een lichte constructie, centrale deursluiting door de conducteur en een omroepinstallatie. De treinen hebben een lagere koppelingen, maximaal konden 3 treinstellen gecombineerd rijden. In de winter traden er, door de vastzittende sneeuw, regelmatig storingen op aan de schuifdeuren. Deze werden vanaf 1971 vervangen door zwenkdeuren. In augustus 1960 kwam de eerste Plan-U met een totaal rode kleur de fabriek in Utrecht uitrollen. De treinen kregen door de kleur de bijnaam Rode Duivel. Werkspoor in Utrecht bouwde de dieselelektrische treinstellen tussen 1960 en 1963. Ze kregen de nummers 111 t/m 152. De Rode Duivel vervoerde reizigers op belangrijke trajecten die nog niet geëlektrificeerd waren, zoals bijvoorbeeld de lijnen Dordrecht - Geldermalsen en Nijmegen - Roermond. Vanaf 1968 kregen alle Plan-U's net als alle andere stoptreinen de nieuwe gele kleur met drie schuine blauwe strepen op elke bak. In dezelfde periode werden de schuifdeuren ook vervangen voor zwenk-draaideuren.

Door de instroom van de DM'90 treinen in 1996 werden de Plan-U treinen, ook wel DE3 genoemd, overbodig. In een paar jaar tijd zijn vanaf 1997 ongeveer de helft van de treinen buitendienst gegaan. Door materieel tekort besloot NS in 2001 15 treinstellen te moderniseren om te kunnen rijden op geëlektrificeerde spoorlijnen. Het meest opvallende aan de modernisering was de ijzeren doos op het dak van het motorrijtuig voor de afvoer van warme lucht afkomstig uit de motor. Ook kregen vijf diesels ATB-NG ingebouwd om op gemoderniseerde diesellijnen te rijden. De Plan-U's die ATB-NG in gebouwd hebben gekregen kregen ook een ander nummer. De 137, 135, 122, 130 en 141 kregen de nummers 191 t/m 195. Doordat alle dieselspoorlijnen al waren gemoderniseerd gingen de laatste niet vernieuwde Plan-U's terzijde. De DE3-treinstellen zijn door de beschikbaarheid van DM'90 treinen niet ingezet op de diesellijnen. Ook op de geëlektrificeerde spoorlijnen hebben ze maar twee jaar gereden, de treinen werden ingezet tussen Eindhoven - Weert en tussen Zwolle - Groningen.

In 1999 huurde Syntus vier DE3 treinstellen voor de diensten tussen Zutphen en Winterswijk. De 113, 114, 115 en de 125 kregen op de zijkant van de neus hun nummer en het NS-logo werd vervangen voor een logo van Syntus. Later werden ze ingezet voor spitsslagen tussen Arnhem en Zevenaar. In oktober 2000 kwam de 147 tijdelijk bij Syntus om de defecte 115 en 125 op te vangen. Vanaf september 2001 ging de 125 terug naar NS, Syntus kreeg beschikking over de 112. In de zomer van 2002 werden de treinen vervangen voor nieuwe treinstellen van het type Lint41. In januari 2001 huurde NoordNed ook een paar Plan-U's van NS. De 125, 128 en 142 kwamen de veel defect staande Wadlopers vervangen op de Groningse diesellijnen. In februari 2002 keren de laatste treinstellen terug bij NS.

Nadat de meeste DE3 treinstellen terzijde stonden konden buitenlandse vervoerders de treinen kopen. De Slowaakse spoorwegmaatschappij BRKS was geïnteresseerd om een aantal treinen te kopen. In januari 2006 kocht BRKS de 116, 117, 121, 125, 191 en 193. De treinstellen kregen een opknapbeurt en een nieuwe verflaag. In mei volgend jaar vertrokken de 125 en 193 als eerste naar Slowakije. Nadat de 125 en 193 waren aangekomen zag BRKS toch af van de koop omdat ze zich op het goederenvervoer gingen focussen. De 125 en 193 bleven in Slowakije staan, wat er daarna met de treinstellen is gebeurt is ons onbekend. Waarschijnlijk zijn ze daar gesloopt. De opgeknapte Plan-U's, die nog in Nederland stonden, werden naar Amersfoort gesleept en daar terzijde gesteld. In Amersfoort werden de Plan-U's snel gevandaliseerd. In 2011 toonde het Romeense FeroTrans ook interesse om een aantal treinstellen te kopen. In de zomer van 2011 kocht FeroTrans de 113, 116, 117, 191 en 195. FeroTrans kwam de treinen, net als de gekochte DM'90 treinen van NS, niet ophalen en ze bleven in Nederland staan. In 2019 zijn de vijf Plan-U's samen met 37 1700'en en 14 DDM rijtuigen gesloopt.

Nadat de 113 en 115 op 1 juli 2002 terzijde werden gesteld toonde de Haarlem IJmuidense Spoorweg-Maatschappij (H.IJ.S.M.) interesse om de treinstellen te kopen. De oude treinen werden door Syntus terzijde gesteld en ze hebben niet lang stilgestaan tot de H.IJ.S.M. de treinen overnam. De museum stichting nam de treinstellen over en knapte ze in 2005 weer op en gaf ze de rode kleurstelling. In mei 2007 nam de H.IJ.S.M. ook de 121 over. Ook deze Plan-U werd weer in zijn rode kleurstelling hersteld. De treinstellen waren geregeld door Nederland en op andere museumspoorlijnen te zien. Het doel was om de IJmuiderlijn te herstellen en de museumtreinen op de lijn in te zetten. In de nacht van 21 op 22 februari 2009 braken vandalen de deuren van de Plan-U's en de DE-2's van H.IJ.S.M. open. Alle ruiten werden ingeslagen, banken werden opgesneden, graffiti werd op de treinstellen gespoten, brandblussers werden leeggespoten en er werd zelf geprobeerd brand te stichten. Dat laatste mislukte gelukkig. H.IJ.S.M. probeerde de schade, welke voorzichtig geschat zijn op enkele tonnen, te herstellen maar dat koste te veel geld. In die nacht werd ruim 8 jaar aan hard werk vernietigd. De H.IJ.S.M. werd opgeheven, ze konden het financieel niet rondkrijgen. Werkgroep IJmuider Spoorlijn ging nog wel verder om de IJmuiderlijn weer in dienst te krijgen. Al het materieel ging ook over naar Wijs. In 2010 werd besloten om de IJmuiderlijn te slopen en een busbaan aan te leggen. Na dat besluit eidigde Wijs ook haar activiteiten.

De 113, 115 en 121 werden alle drie overgenomen door andere stichtingen. De 113 en 121 gingen over naar Stichting Historisch Dieselmaterieel (SHD) en de 115 werd door Stichting DE-III overgenomen. De 113 werd in 2011 geruild met de 151 van NS omdat het casco van de 151 in een betere staat is dan die van de 113. Ook is de technische staat veel beter doordat NS de 151 begin 2002 helemaal heeft opgeknapt en eind 2003 al weer terzijde zetten. Nadat NS de 113 in bezit had is de trein in de zomer van 2011 samen met 116, 117, 191 en 195 verkocht aan het Romeense FeroTrans. FeroTrans kwam de treinen, net als de gekochte DM'90 treinen van NS, niet ophalen en ze bleven in Nederland staan. In 2019 zijn de vijf Plan-U's gesloopt.

De 113 in een slechte staat te Amersfoort. 17 maart 2019. © TreinenInNederland.nl

Plan-U's 113 en 115 rijden over de wisselstraat van Amsterdam Centraal. 2 juni 2007. © TreinenInNederland.nl

Later op de dag legde Rob dezelfde combinatie vast in Soest. 2 juni 2007. © Rob van de Woude